QUẢN TRỊ NHÂN SỰ TRONG KỶ NGUYÊN VUCA: TỪ THÁCH THỨC ĐẾN CƠ HỘI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

Trong những năm gần đây, VUCA – viết tắt của Volatility (Biến động), Uncertainty (Không chắc chắn), Complexity (Phức tạp) và Ambiguity (Mơ hồ) – đã trở thành thuật ngữ quen thuộc để mô tả môi trường kinh doanh hiện đại. Thế giới biến đổi nhanh chóng dưới tác động của công nghệ, toàn cầu hóa, dịch bệnh và những bất ổn chính trị – kinh tế toàn cầu, buộc các doanh nghiệp phải đối diện với sự thay đổi không ngừng. Trong bối cảnh này, quản trị nhân sự không chỉ gánh trên vai nhiệm vụ vận hành, mà đã trở thành yếu tố chiến lược, quyết định năng lực thích ứng và sự phát triển bền vững của tổ chức.

Xu hướng quản trị nhân sự trong thời đại VUCA

1. Từ quản trị truyền thống sang quản trị linh hoạt (Agile HR)

Trước kia, hoạch định nhân sự thường đi theo chu kỳ 3–5 năm với những quy trình cố định. Tuy nhiên, trong kỷ nguyên VUCA, cách tiếp cận này đã bộc lộ nhiều hạn chế. Thay vào đó, doanh nghiệp cần áp dụng Agile HR – một mô hình linh hoạt, chú trọng khả năng thích ứng. Việc hoạch định nguồn nhân lực giờ đây được thực hiện liên tục, có thể thay đổi theo từng quý hoặc từng dự án, nhằm bắt kịp tốc độ của thị trường và nhu cầu của nhân viên.

2. Đặt nhân viên làm trung tâm – Trải nghiệm nhân viên (Employee Experience – EX)

Gen Z và thế hệ lao động trẻ đang dần trở thành lực lượng chủ đạo. Họ đòi hỏi sự cá nhân hóa trong trải nghiệm công việc và môi trường cởi mở, minh bạch. Chính vì vậy, trải nghiệm nhân viên trở thành ưu tiên hàng đầu trong quản trị nhân sự. Không chỉ dừng ở mức đảm bảo phúc lợi cơ bản, HR cần kiến tạo một văn hóa gắn kết, nơi nhân viên cảm thấy được lắng nghe, được tôn trọng và có cơ hội phát triển. Điều này vừa giúp giữ chân nhân tài, vừa nâng cao hiệu suất làm việc.

3. Đầu tư vào năng lực thích ứng và học hỏi liên tục

Trong môi trường VUCA, kỹ năng chuyên môn có thể nhanh chóng lỗi thời. Doanh nghiệp buộc phải chú trọng phát triển adaptability (khả năng thích ứng) và growth mindset (tư duy học hỏi liên tục). Một tổ chức thành công là tổ chức biến mình thành “tổ chức học tập” – nơi nhân viên được khuyến khích tự học, chia sẻ kiến thức và không ngừng nâng cao năng lực để thích nghi với những thay đổi bất ngờ.

4. Digital HR – Công nghệ và dữ liệu làm nền tảng

Chuyển đổi số đã làm thay đổi toàn diện cách vận hành của bộ phận HR. Các tác vụ hành chính được tự động hóa, nhờ đó HR có nhiều thời gian tập trung vào chiến lược. Đồng thời, HR Analytics – phân tích dữ liệu nhân sự – trở thành công cụ giúp lãnh đạo đưa ra quyết định chính xác hơn, từ tuyển dụng, đào tạo đến giữ chân nhân viên. Doanh nghiệp nào chậm trễ trong xu hướng này sẽ dễ bị tụt lại phía sau trong cuộc cạnh tranh nhân lực.

5. Lãnh đạo thích ứng (Adaptive Leadership)

Không chỉ nhân viên, mà các cấp lãnh đạo cũng cần thay đổi. Adaptive Leadership – lãnh đạo thích ứng – nhấn mạnh đến việc lắng nghe, huấn luyện và trao quyền. Người lãnh đạo giỏi trong kỷ nguyên VUCA không phải người kiểm soát chặt chẽ, mà là người tin tưởng, tạo điều kiện để nhân viên chủ động giải quyết vấn đề và phát huy sáng tạo.

Những điểm cần lưu ý trong quản trị nhân sự thời VUCA

1. HR trở thành đối tác chiến lược (HR Business Partner – HRBP)

Thay vì chỉ đóng vai trò hành chính, người làm nhân sự ngày nay phải trở thành HRBP – đối tác kinh doanh chiến lược. Điều đó đòi hỏi HR không chỉ am hiểu con người mà còn nắm rõ hoạt động kinh doanh, từ đó tham gia hoạch định chính sách và tư vấn cho lãnh đạo trong các quyết định chiến lược.

2. Xây dựng hệ thống đãi ngộ toàn diện, linh hoạt (Total Rewards)

Một chính sách lương thưởng cạnh tranh, minh bạch, gắn liền với hiệu suất và năng lực cá nhân sẽ giúp doanh nghiệp thu hút nhân tài. Bên cạnh đó, các phúc lợi đa dạng – từ bảo hiểm sức khỏe, chăm sóc tinh thần, đến chế độ làm việc linh hoạt – đang trở thành tiêu chí quan trọng khi nhân viên cân nhắc gắn bó lâu dài.

3. Tăng cường giao tiếp và lòng tin

Minh bạch thông tin là yếu tố sống còn trong thời kỳ biến động. Khi doanh nghiệp chia sẻ rõ ràng về mục tiêu, chiến lược và những thay đổi, nhân viên sẽ cảm thấy an tâm và sẵn sàng đồng hành. Song song đó, cần thiết lập các kênh giao tiếp hai chiều, nơi tiếng nói của nhân viên được lắng nghe và tôn trọng.

4. Chăm lo sức khỏe tinh thần và cân bằng cuộc sống

Một nhân sự khỏe mạnh về thể chất nhưng kiệt quệ về tinh thần cũng khó lòng gắn bó và cống hiến. Vì vậy, doanh nghiệp cần cung cấp các chương trình hỗ trợ tâm lý, workshop quản lý căng thẳng, đồng thời khuyến khích sự cân bằng giữa công việc – cuộc sống. Đây chính là nền tảng để đảm bảo sự bền vững của nguồn nhân lực.

5. Chuẩn bị cho tương lai của công việc

Công nghệ mới, tự động hóa và AI sẽ làm thay đổi đáng kể cơ cấu việc làm trong tương lai. Doanh nghiệp cần chủ động dự báo những kỹ năng và vị trí có thể biến mất hoặc xuất hiện mới, đồng thời triển khai các chương trình reskilling (đào tạo lại) và upskilling (nâng cao kỹ năng) để nhân viên luôn sẵn sàng thích nghi.

Kết luận

Thế giới VUCA đặt doanh nghiệp trước nhiều thách thức, nhưng cũng mở ra cơ hội tái định hình quản trị nhân sự. Từ một chức năng hỗ trợ, HR ngày nay đã trở thành yếu tố chiến lược, đồng hành cùng lãnh đạo trong mọi quyết định quan trọng.

Doanh nghiệp nào biết linh hoạt hóa quy trình, tập trung vào con người và tận dụng công nghệ sẽ biến thách thức thành lợi thế cạnh tranh. Và trong hành trình đó, quản trị nhân sự chính là chìa khóa để biến VUCA từ mối lo ngại thành động lực phát triển bền vững.