4 THIÊN KIẾN THƯỜNG GẶP ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT ĐỊNH CỦA BẠN

13/12/2024

567 người xem

0/5 trong 0 lượt đánh giá

Mỗi ngày, chúng ta liên tục đưa ra quyết định và đánh giá cho nhiều vấn đề khác nhau. Tuy nhiên, ẩn sau những suy nghĩ có vẻ logic đó là sự tác động của những thiên kiến nhận thức mà chúng ta thường không nhận ra. Dưới đây là 4 loại thiên kiến nhận thức phổ biến, việc nhận diện chúng sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cách mà chúng can thiệp vào quá trình tư duy của bạn và tìm cách khắc phục một cách hiệu quả.

1. NGỤY BIỆN TRONG LẬP LUẬN

Ngụy biện là một lỗi logic, thường được sử dụng trong giao tiếp để che giấu những sai sót và dẫn dắt người nghe đến những kết luận sai lầm. Những ngụy biện này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân như tâm lý muốn thắng, thói quen giao tiếp thiếu khoa học, và ảnh hưởng từ cách lập luận của truyền thông.

Một ví dụ điển hình về ngụy biện là việc công kích cá nhân. Thay vì tập trung vào vấn đề chính, người ta có thể chuyển hướng sang chỉ trích cá nhân đối phương nhằm làm giảm giá trị và uy tín của họ.

Ngụy biện là một lỗi phổ biến trong giao tiếp nhưng thường khó phát hiện. Tuy nhiên, nếu bạn trang bị kiến thức về logic và rèn luyện tư duy phản biện, bạn có thể nhận diện và phân tích những lập luận sai lệch, từ đó tham gia vào các cuộc tranh luận mang tính xây dựng và đạt được những nhận thức chính xác hơn.

2. SAI LỆCH THÔNG TIN

Hiệu ứng sai lệch thông tin xảy ra khi trí nhớ về một sự kiện bị ảnh hưởng bởi những thông tin được tiếp nhận sau sự kiện đó. Điều này dẫn đến việc thông tin sai lệch được lưu trữ trong bộ não, làm biến dạng ký ức ban đầu và gây ra những sai lệch trong quá trình hồi tưởng.

Chẳng hạn, khi bạn chứng kiến một vụ tai nạn giao thông và sau đó được hỏi liệu có ai bị thương trong vụ tai nạn hay không, não bộ có xu hướng liên kết "tai nạn giao thông" với hình ảnh "người bị thương", mặc dù thực tế có thể không có ai bị thương. Câu hỏi "có ai bị thương" vô tình đã dẫn dắt trí nhớ của bạn, gây ra sự biến dạng trong ký ức ban đầu.

3. THIÊN KIẾN XÁC NHẬN

Thiên kiến xác nhận xảy ra khi bạn tin rằng quan điểm của mình là đúng và có xu hướng tìm kiếm thông tin để củng cố niềm tin đó. Bạn tiếp nhận và ghi nhớ thông tin theo cách mà nó hỗ trợ cho những quan điểm và niềm tin đã có từ trước. Nói một cách đơn giản, đây là hiện tượng mà chúng ta có xu hướng "bỏ qua" những thông tin trái ngược và chỉ chú ý đến những gì phù hợp với suy nghĩ của mình.

Hãy tưởng tượng rằng bạn cho rằng người thuận tay trái thường sáng tạo hơn người thuận tay phải. Khi gặp một người vừa thuận tay trái vừa có khả năng sáng tạo nổi bật, bạn sẽ ghi nhớ điều này như một bằng chứng cho niềm tin của mình. Ngược lại, bạn có thể vô tình bỏ qua hoặc đánh giá thấp những trường hợp của người thuận tay trái không sáng tạo, hoặc những người thuận tay phải lại sở hữu khả năng sáng tạo xuất sắc.

4. THIÊN KIẾN VỊ KỶ

Thiên kiến vị kỷ là xu hướng mà con người thường tự ghi nhận những thành công là kết quả của nỗ lực cá nhân, trong khi lại đổ lỗi cho các yếu tố bên ngoài khi phải đối mặt với thất bại. Nói một cách đơn giản, đây là hiện tượng mà chúng ta thường "tán dương" bản thân khi mọi việc diễn ra thuận lợi, nhưng lại dễ dàng "tìm lý do" để biện minh khi kết quả không đạt yêu cầu.

Ví dụ, khi bạn đạt điểm 10 trong một bài kiểm tra, bạn sẽ tự tin khẳng định rằng thành tích đó là nhờ vào sự ôn tập chăm chỉ và nỗ lực của mình. Ngược lại, nếu trong bài kiểm tra tiếp theo bạn nhận được điểm thấp, thay vì xem xét lại kiến thức và phương pháp học tập của mình, bạn có thể có xu hướng đổ lỗi cho độ khó của đề thi hoặc sự thiếu công bằng trong cách chấm điểm.