[RECAP] HỘI THẢO: NHỮNG ĐIỂM CẦN LƯU Ý TRONG KỈ LUẬT LAO ĐỘNG - TRÁNH RỦI RO PHÁP LÝ

Trong bối cảnh thị trường lao động Việt Nam ngày càng hội nhập và phức tạp, vấn đề kỷ luật lao động luôn là một trong những thách thức lớn đối với bộ phận nhân sự và lãnh đạo doanh nghiệp. Không ít trường hợp, chỉ một sai sót nhỏ trong quá trình xử lý cũng có thể khiến doanh nghiệp đối mặt với những rủi ro pháp lý nghiêm trọng, từ việc quyết định kỷ luật bị tuyên vô hiệu, cho đến những vụ kiện tụng kéo dài gây tổn hại cả về tài chính lẫn uy tín. Chính vì vậy, HRC Academy đã tổ chức hội thảo chuyên đề “Những điểm cần lưu ý trong kỷ luật lao động – Tránh rủi ro pháp lý”, quy tụ đông đảo các chuyên viên và nhà quản lý nhân sự tham gia.

Buổi hội thảo có sự góp mặt của hai diễn giả giàu kinh nghiệm: ThS. Nguyễn Thị Hoàng Anh, HRM tại Newwave Solutions Việt Nam, người đã mang đến góc nhìn pháp lý và hệ thống quy định quan trọng; và ThS. Nguyễn Hoài Giang (Hoàng Trâm), Chuyên gia Quản trị Nhân sự & Phát triển tổ chức, người chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn cùng những kỹ năng cần thiết để xử lý các tình huống kỷ luật lao động phức tạp.

Phân biệt rõ ràng giữa kỷ luật lao động và trách nhiệm vật chất

Mở đầu phần trình bày, ThS. Nguyễn Thị Hoàng Anh nhấn mạnh vào sự nhầm lẫn phổ biến hiện nay: nhiều doanh nghiệp và cả nhân sự vẫn thường đồng nhất kỷ luật lao động với trách nhiệm vật chất, thậm chí lẫn lộn với việc chấm dứt hợp đồng. Theo Bộ luật Lao động 2019, kỷ luật lao động được hiểu là việc áp dụng các biện pháp nhằm duy trì trật tự, nề nếp trong tổ chức, với những hình thức cụ thể như khiển trách, kéo dài thời hạn nâng lương, cách chức hoặc sa thải. Ngược lại, trách nhiệm vật chất lại liên quan đến nghĩa vụ bồi thường khi người lao động gây thiệt hại tài sản, thiết bị, vật tư.

Sự phân biệt này không chỉ mang tính lý thuyết mà còn có ý nghĩa rất lớn trên thực tế. Nếu doanh nghiệp áp dụng sai, ví dụ dùng hình thức khấu trừ lương để thay cho kỷ luật, thì hành vi đó sẽ bị coi là vi phạm pháp luật và có thể dẫn đến xử phạt hành chính hoặc tranh chấp pháp lý. Những điểm tưởng chừng nhỏ nhưng lại chính là nguyên nhân khiến nhiều công ty lúng túng, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, khi chưa xây dựng được hệ thống quy chế, nội quy rõ ràng.

Khi rủi ro pháp lý đến từ những chi tiết tưởng chừng nhỏ

Một nội dung quan trọng khác được diễn giả Hoàng Anh nhấn mạnh chính là hệ thống các rủi ro pháp lý. Trong đó, sai sót về thẩm quyền là lỗi thường gặp nhất: quyết định kỷ luật không được ký bởi người có quyền hợp pháp, dẫn đến toàn bộ quyết định vô hiệu trước tòa. Bên cạnh đó, những vấn đề như nội quy lao động chưa đăng ký đúng luật, hành vi vi phạm không được quy định rõ ràng, hay xử lý quá thời hiệu 6 – 12 tháng cũng đều có thể khiến doanh nghiệp mất thế chủ động khi xảy ra tranh chấp.

Không ít tình huống thực tế đã cho thấy, chỉ cần một bước trong quy trình bị bỏ qua – ví dụ như không thông báo trước 5 ngày làm việc, không có sự tham gia của công đoàn hoặc không lập biên bản đầy đủ – thì toàn bộ quyết định kỷ luật cũng có thể bị hủy bỏ. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết: đội ngũ nhân sự không chỉ nắm luật ở mức khái quát, mà phải hiểu sâu các nguyên tắc, quy trình và thời hiệu để tránh những sai sót đáng tiếc.

Kỹ năng của người làm nhân sự trong xử lý kỷ luật

Nếu phần trình bày của ThS. Hoàng Anh thiên về khung pháp lý, thì phần chia sẻ của ThS. Nguyễn Hoài Giang lại tập trung vào những kỹ năng thực hành – yếu tố quyết định thành công của mỗi vụ việc xử lý kỷ luật.

Theo diễn giả, kỹ năng đầu tiên và quan trọng nhất chính là nắm vững luật. Chỉ khi hiểu rõ các quy định, người làm nhân sự mới có đủ cơ sở để phân tích, đánh giá và đưa ra quyết định phù hợp. Kỹ năng thứ hai là xây dựng nội quy lao động chi tiết và thực tiễn, không chỉ sao chép luật mà cần cụ thể hóa theo đặc thù của doanh nghiệp.

Song song với đó, kỹ năng điều tra và thu thập chứng cứ cũng được nhấn mạnh. Những biên bản, tài liệu, email, hình ảnh… không chỉ là bằng chứng pháp lý mà còn là nền tảng giúp doanh nghiệp chứng minh được hành vi vi phạm. Bà Giang cũng nhắc lại một nguyên tắc quan trọng: mọi quyết định cần được văn bản hóa; xử lý bằng lời nói, tin nhắn hay trao đổi miệng hoàn toàn không có giá trị pháp lý.

Đặc biệt, kỹ năng lắng nghe và giao tiếp với người lao động đóng vai trò quan trọng trong việc giữ sự công bằng và khách quan. Khi nhân sự lắng nghe ý kiến và để người lao động có cơ hội giải trình, không chỉ giúp quy trình minh bạch hơn mà còn hạn chế được những xung đột không cần thiết. Đây cũng là cách để doanh nghiệp duy trì hình ảnh chuyên nghiệp và tôn trọng quyền lợi của nhân viên.

Kết thúc và thông điệp hội thảo

Hội thảo khép lại bằng nhiều tình huống thực tế được đặt ra, cùng phần giải đáp thẳng thắn từ hai diễn giả. Qua đó, người tham dự không chỉ nắm rõ các quy định của pháp luật mà còn hiểu được cách vận dụng vào thực tiễn, nơi mà mỗi vụ việc kỷ luật đều có tính chất phức tạp và nhạy cảm.

Thông điệp chung được đúc kết từ hội thảo là: kỷ luật lao động không chỉ là vấn đề pháp lý, mà còn là nghệ thuật quản trị nhân sự. Một quyết định đúng quy trình sẽ giúp bảo vệ doanh nghiệp trước pháp luật, nhưng một quyết định công bằng, minh bạch và nhân văn mới thực sự tạo nên sự gắn kết và bền vững trong quan hệ lao động.

Với sự đồng hành của HRC Academy và các chuyên gia giàu kinh nghiệm, cộng đồng nhân sự đã có thêm hành trang quý báu để đối diện với những tình huống phức tạp trong công việc – từ việc áp dụng luật, xây dựng nội quy, đến thực hành các kỹ năng xử lý một cách chuyên nghiệp và an toàn pháp lý.